Patricia Lee "Patti" Smith (ur. 30 grudnia 1946 w Chicago) – amerykańska wokalistka, autorka piosenek i poetka. Zyskała rozgłos swoim debiutanckim albumem Horses. Wniosła do punk rocka feministyczny i intelektualny punkt widzenia. Uważa się ją za jedną z najważniejszych kobiet w historii rocka. Nagrywała i koncertowała razem z grupą muzyków, znanych jako Patti Smith Group. W 1978 roku nagrała piosenkę "Because the Night", którą dostała na taśmie od Bruce'a Springsteena jako odrzut z jego płyty Darkness on the Edge of Town. Piosenka stała się wielkim przebojem – dotarła na 13 miejsce listy singli w USA, a wielu krytyków uznało ją za najlepszy singel roku [3]. W 2005 Smith została odznaczona orderem "Ordre des Arts et des Lettres" przez francuskiego ministra kultury, a w 2007 została wprowadzona do Rock and Roll Hall of Fame.

Biografia i kariera

Wczesne lata
W 1966 rozpoczęła naukę w Glassboro State Teachers College (obecnie Rowan University), którą przerwała po kilku miesiącach i następnie wyjechała do Nowego Jorku. Tam zaczęła od pracy w księgarni, gdzie poznała fotografa Roberta Mapplethorpe'a, który w późniejszym czasie był autorem okładek jej płyt. W 1969 razem z siostrą Lindą wyjechała do Paryża, gdzie występowała w ulicznej trupie teatralnej (busking, performance). Po powrocie do Nowego Jorku zamieszkała z Mapplethorpe'em w hotelu Chelsea i stała się częstą bywalczynią klubów: Max's Kansas City oraz CBGB.

W tym okresie zaczęła tworzyć swoje pierwsze wiersze, które na początku lat 70. już jako członek St. Mark's Poetry Project (grupa poetów eksperymentujących) publicznie recytowała (w klubie St. Mark Place w East Village), przy akompaniamencie gitarzysty Lenny'ego Kaye'a. Pierwsze jej publikacje ukazywały się w miesięcznikach "Creem" i "Rolling Stone", w których zajmowała się przez jakiś czas pisywaniem recenzji płyt. W 1971 nawiązała współpracę z Samem Shepardem przy tworzeniu sztuki "Cowboy Mouth". W następnych latach ukazały się jej dwa tomiki wierszy: debiutancki "Seventh Heaven" (1972) oraz "Witt" (1973). W tym czasie związała się z Allanem Lanierem – wówczas muzykiem zespołu Blue Öyster Cult.

1974–1980: Patti Smith Group
W 1974 Smith powróciła do działalności scenicznej – oprócz Kaye'a zespół zaczęli tworzyć: basista Ivan Kral (uchodźca z Czechosłowacji, który opuścił swój kraj po upadku Dubčeka w 1968), perkusista Jay Dee Daugherty oraz pianista Richard Sohl. W tym samym roku, przy pomocy finansowej Mapplethorpe'a Patti ze swoim zespołem (Patti Smith Group) nagrała pierwszego singla "Piss Factory".

W 1975 muzycy dzięki Clive'owi Davisowi podpisali kontrakt z firmą Arista Records i wkrótce ukazał się debiutancki album Horses wyprodukowany przez Johna Cale'a. Płyta stanowi połączenie wczesnego punkrocka (proto-punk) z poezją i rozpoczyna się utworem "Gloria" autorstwa Van Morrisona. Zespół w tym czasie objeździł z koncertami USA i Europę. W 1976 został wypuszczony na rynek następny album: Radio Ethiopia. Płyta otrzymała słabe recenzje w stosunku do swojej poprzedniczki, ale mimo to kilka utworów przetrwało próbę czasu, które Smith do dziś wykonuje regularnie na koncertach. 23 stycznia 1977 podczas koncertu w Tampie (Floryda) Patti spadła ze sceny i uszkodziła sobie kręgi szyjne. Okres rekonwalescencji spędziła na pisaniu nowych wierszy (wydanych w tomiku "Babel" w 1978) oraz kolejnych piosenek. W końcu lat 70. wraz zespołem nagrała jeszcze dwie płyty: Easter (1978), która osiągnęła dość duży sukces komercyjny, głównie za sprawą pochodzącego z niej singla "Because the Night" (utwór napisany przez Smith do spółki z Bruce'em Springsteenem), oraz Wave (1979) – mniej udany, chociaż piosenki "Frederick" i "Dancing Barefoot" cieszyły się sporym powodzeniem.

1980–1995: Małżeństwo
Zanim album Wave ukazał się na rynku, w życiu Patti Smith zaszły zmiany: rozstała się ze swoim długoletnim partnerem Allenem Lanierem i związała się z byłym gitarzystą zespołu MC5 Fredem Smithem, który był wielbicielem jej twórczości ("Frederick" i "Dancing Barefoot" były piosenkami poświęconymi jemu). W tamtym czasie żartowano sobie z Smith, że poślubiła Freda (1980), aby nie zmieniać nazwiska. W 1980 miał miejsce ostatni koncert zespołu, a Patti rozstała się ze sceną na długie lata. Zamieszkała z mężem w St. Clair Shores (Michigan). W 1982 urodziła syna Jacksona (Jackson od 2009 jest mężem Meg White), a pięć lat później córkę Jesse. W 1988 wraz z Fredem, Jayem Daughertym i Richardem Sohlem nagrała płytę Dream of Life, która ukazała się w czerwcu tego samego roku, przy czym temu wydarzeniu nie towarzyszyła żadna promocja. W następnych latach przeżyła wiele tragedii osobistych: w 1989 umarł na AIDS Robert Mapplethorpe (długoletni przyjaciel), rok później na atak serca Richard Sohl, 4 listopada 1994 na zawał serca zmarł Fred, a niewiele później także jej brat Todd . W obliczu tych zdarzeń za namową Michaela Stipe'a (R.E.M.) oraz Allena Ginsberga, zdecydowała się powrócić na scenę. Kiedy Jackson skończył 14 lat powróciła do Nowego Jorku.

1996–2003: Gone Again, Peace and Noise, Gung Ho
W 1996 z Kayem, Daughertym i innymi muzykami (m.in. Tom Verlaine i John Cale) nagrała płytę Gone Again, zawierającą m.in. utwór "About a Boy" – poświęcony Kurtowi Cobainowi, którego była fanką. W tym samym roku wzięła udział w nagraniach R.E.M. śpiewając razem ze Stipe'em w piosence "E–Bow the Letter".

Po Gone Again w następnych latach zarejestrowała z zespołem dwie kolejne płyty: Peace and Noise (z singlem "1959" – o inwazji chińskiej na Tybet) w 1997 i Gung Ho w 2000. Piosenki: "1959" i "Glitter in Their Eyes" zostały nominowane do nagrody Grammy w kategorii Best Female Rock Vocal Performance . W 2002 ukazała się dwupłytowa kompilacja Land (1975–2002) (dedykowana Richardowi Sohlowi), zawierająca m.in. piosenki znane z singli oraz kompozycję Prince'a "When Doves Cry".

2004–obecnie
27 kwietnia 2004 został wydany album Trampin', który Smith poświęciła swojej matce zmarłej dwa lata wcześniej. 25 czerwca 2005 na festiwalu "Meltdown" w Londynie razem z zespołem (m.in. z Tomem Verlaine'em) wykonała wszystkie utwory z płyty Horeses, które następnie zostały wydane na dwupłytowym albumie Horses/Horses. 10 lipca została odznaczona orderem "Ordre des Arts et des Lettres" przez francuskie Ministerstwo Kultury, a w sierpniu wygłosiła wykład dotyczący twórczości Arthura Rimbauda i Williama Blake'a. 15 października 2006 zagrała 3,5-godzinny koncert w nowojorskim klubie CBGB, odczytując na końcu nazwiska muzyków i innych osób związanych ze sceną punkrockową, którzy umarli w poprzednich latach (był to pożegnalny koncert z klubem CBGB, który po 33 latach istnienia został zlikwidowany).

12 marca 2007 została przyjęta do Rock and Roll Hall of Fame. Między 28 marca, a 22 czerwca 2008 w Fondation Cartier pour l'Art Contemporain w Paryżu zorganizowano wystawę jej prac (art exhibition) pt. "Land 250" wykonanych przez nią w latach 1967–2007. W lipcu został wydany album pt. The Coral Sea, który Smith nagrała na żywo z Kevinem Shieldsem. W tym samym roku otrzymała honorowy doktorat za wkład w kulturę, a także stała się główna bohaterką dokumentalnego filmu "Patti Smith: Dream of Life".

W Polsce występowała dwukrotnie: w Warszawie (2002) i w Poznaniu (2007)

Działalność pozamuzyczna
Patti Smith była zwolenniczką Partii Zielonych i poparła w wyborach prezydenckich w 2000 roku Ralpha Nadera [27]. Brała udział w pierwszym proteście zorganizowanym przez Louisa Posnera (12 września 2002) przeciwko wojnie z Irakiem (w trakcie rozmów prezydenta George'a W. Busha ze Zgromadzeniem Ogólnym ONZ).

W 2003 napisała piosenkę "Peaceable Kingdom", którą poświęciła Rachel Corrie (1979–2003) – 24–letniej amerykance związanej z Międzynarodowym Ruchem Solidarności (ISM), która zginęła w Strefie Gazy zabita przez spychacz obsługiwany przez żołnierzy Sił Obronnych Izraela (IDF).

Zimą 2004/2005 Smith znów podróżowała z Naderem, biorąc udział w zjazdach wzywających do krytyki stanowiska Busha wobec Iraku.

We wrześniu 2006 w Londynie miały premierę dwie nowe piosenki Smith ("Qana" i "Without Chains"), które Louise Jury z dziennika "The Independent" scharakteryzowała jako "emocjonalny akt oskarżenia skierowany przeciwko amerykańskiej i izraelskiej polityce zagranicznej". Utwór "Qana" dotyczy powietrznych ataków sił izraelskich na libańską wioskę Qana, natomiast "Without Chains" jest o Muracie Kurnazie (obywatel niemiecki pochodzenia tureckiego), który przez pięć lat (2001–2006) był niesłusznie więziony w Guantanamo.

W swoim artykule Louise Jury zacytowała wypowiedź Smith:

"Napisałam obie piosenki w bezpośredniej reakcji na te zdarzenia, ponieważ czułam sie oburzona. To jest niesprawiedliwość wobec dzieci, wobec młodych mężczyzn i kobiet, którzy są więzieni. Jestem Amerykanką, muszę płacić podatki w swoim imieniu, a oni (rząd USA) dają miliony dolarów takim krajom jak Izrael na bomby kasetowe i inne technologie obronne, które zostały użyte na mieszkańców Qany. To jest straszne. To jest naruszenie praw człowieka".

W marcu 2008 nakładem wydawnictwa Palgrave Macmillan ukazała się książka Kurnaza "Five Years of My Life" ("Pięc lat mojego życia") do której Smith napisała krótki wstęp. W tym samym roku w wyborach prezydenckich poparła Baracka Obame