Rock psychodeliczny, rzadziej rock psychedeliczny (ang. Psychedelic rock) – gatunek muzyczny powstały w połowie lat 60 XX wieku, równocześnie po obu stronach Atlantyku.
Rock psychodeliczny silnie związany był zwłaszcza z ruchem hippisowskim, stanowiąc główny środek artystycznego wyrazu ideologii "Dzieci kwiatów". Nazwa pochodzi zatem od tzw. psychodelików, substancji psychoaktywnych, które zbuntowana młodzież lat 60. zażywała w celu osiągnięcia odmiennych stanów świadomości. Rock psychodeliczny przyczynił się jednocześnie do powstania takich gatunków muzyki rockowej jak hard rock, rock progresywny czy nawet heavy metal. Za prekursora rocka psychodelicznego uważa się amerykański zespół The Charlatans, utworzony w 1964 w San Francisco. Działalność zespołu była bezpośrednią inspiracją dla utworzenia grupy The Grateful Dead (wcześniej The Warlocks). Terminu "muzyka psychodeliczna" po raz pierwszy użyła grupa 13th Floor Elevators w wywiadzie udzielonym w 1966 i na swojej pierwszej płycie The Psychedelic Sounds of the 13th Floor Elevators (1966).
Pierwotnie rock psychodeliczny wywodził się z tradycyjnego rockandrolla oraz bluesa, odchodząc w stronę muzycznej awangardy, wzorców dalekowschodnich (np. ragi) a nawet muzyki elektronicznej i jazzu. Bardziej konwencjonalną odmianę psychodelicznego rocka stanowi acid rock.
Acid rock to odmiana psychodelicznego rocka. Charakteryzuje się ostrym brzmieniem, zdominowanym przez elektryczne gitary, a strukturalnie opartym na bluesie. Charakterystycznym elementem dla stylu są długie improwizacje solowe, a także często przesterowane partie instrumentów klawiszowych i riffy zapowiadające nadejście hard rocka[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/muzyka_rockowa_czesc_ii_hard_rock/2014-07-01-26]. Do najwybitniejszych przedstawicieli należą Jimi Hendrix[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/jimi_hendrix/2014-07-01-66], Cream[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/cream/2014-07-02-206], Iron Butterfly[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/iron_butterfly/2014-07-02-217], The Doors[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/the_doors/2014-07-01-62], Jefferson Airplane, Janis Joplin[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/janis_joplin/2014-07-01-65] oraz zespół Deep Purple[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/deep_purple/2014-07-04-319] w początkowej fazie rozwoju.
Sam termin psychodeliczny oznacza odmienny stan świadomości, charakteryzujący się zwiększoną wrażliwością umysłu na wewnętrzne doznania. W istocie, w przypadku słuchaczy i zwykle twórców tej muzyki, stan ten wywołany był zażywaniem substancji psychotropowych jak np. marihuana, meskalina, LSD-25. Muzyka zaś starała się nadążyć za tymi potrzebami.
Psychodeliczny rock charakteryzował się odejściem od tradycyjnej czterotaktowej struktury rockandrolla na rzecz swobodnych form muzycznych oraz od standardu trzyipółminutowej piosenki na rzecz dłuższych form, które na koncertach mogły się przekształcić w niekończące się jamy. Cechował się także wpływami jazzu i muzyki innych kultur, głównie indyjskiej (przejawiającymi się wprowadzeniem egzotycznych instrumentów, jak sitar) oraz poetyckimi tekstami, często mistycznymi lub surrealistycznymi, kojarzącymi się z wizjami.
Pionierami psychodelicznego rocka byli Janis Joplin, The Doors, Vanilla Fudge, Great Society, Byrds i Grateful Dead. Innymi znanymi przedstawicielami byli Quicksilver Messenger Service, Iron Butterfly, Jimi Hendrix, Jefferson Airplane i Love w USA, wczesny Pink Floyd[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/pink_floyd/2014-07-01-85], Incredible String Band i późny Pretty Things w Wielkiej Brytanii. Z psychodelią w pojedynczych utworach lub albumach eksperymentowało wiele innych grup, między innymi The Beatles[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/the_beatles/2014-07-01-63], którzy wnieśli duży wpływ w jej spopularyzowanie, The Rolling Stones[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/the_rolling_stones/2014-07-01-64], Beach Boys, Led Zeppelin[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/led_zeppelin/2014-07-04-318], The Animals[http://metal-nibyl.ucoz.pl/blog/the_animals/2014-07-02-202]. Rock psychodeliczny wywarł wpływ na większość gatunków rocka dominujących w kolejnych dziesięcioleciach, zwłaszcza stał się prekursorem acid rocka i rocka progresywnego.
W latach 90. do nurtu rocka psychodelicznego nawiązała m.in. grupa Kula Shaker.
|